Op 10 december kwamen op initiatief van de KIA CE tientallen ondernemers uit de provincie Noord-Holland online bij elkaar voor een gesprek met de Provincie Noord-Holland, Cirkelstad en Circulair West. Centraal stond de circulaire economie in de regio en de rol die ondernemers daarin spelen.
Eerst gingen de aanwezigen samen met de organiserende partijen vanuit C-Beta in Hoofddorp in gesprek over de huidige situatie in de regio Noord-Holland en circulaire kansen.
KIA CE: stimuleren kennisontwikkeling en innovatie CE
Vanuit de de Kennis en Innovatie Agenda Circulaire Economie (KIA CE) lichtte programmamanager Esther Zondervan het doel van de KIA CE en de drie Meerjarig Missiegedreven Innovatieprogramma (MMIP) toe. “Het doel is het stimuleren van de kennisontwikkeling en innovatie op het gebied van de circulaire economie. We verbinden bedrijven, overheden en kennisinstellingen met elkaar. En ook is het belangrijk om sector overstijgend te werken”.
Netwerken en overzicht
In MMIP1, waarvan Navied Tavakolly programmamanager is, draait het om ontwerpen voor circulariteit. Hierbij wordt gestreefd naar het geschikt maken van producten voor hoogwaardig hergebruik en recycling. Productinnovaties én systeeminnovaties zijn daarvoor essentieel. Het tweede programma streeft ernaar dat in 2030 substantieel meer circulaire grondstoffen worden gebruikt en dat de grondstoffenefficiëntie van processen verbetert. Van dit programma is Esther zelf programmamanager. Het derde Innovatieprogramma gaat om vertrouwen, gedrag en innovatie en is er om bedrijven, consumenten maar ook overheden mee te krijgen in de transitie naar de circulaire economie. Dit programma wordt getrokken door Bart Volkers. Belangrijk hierin zijn bijvoorbeeld ook verdienmodellen en de systeemanalyse. Wat moet er allemaal aan elkaar gekoppeld worden, wat moet er gedaan worden in ketenlogistiek, op wetgeving etc. Daarom is de samenwerking in de quadruple helix zo belangrijk; kennisinstellingen, overheid, ondernemers en burgers moeten het samen doen.
In het afgelopen jaar hebben de drie programmamanagers van de KIA CE zich gericht op het versterken en verbreden van het netwerk. Ook zijn in een database honderden circulaire projecten in kaart gebracht: welke bedrijven en kennisinstellingen zijn met welke technologie bezig? Ook hebben we stakeholders verbonden, bijvoorbeeld in het Nationaal Platform Plastic Recycling, waaruit ook een Groeifondsvoorstel is voortgekomen.
Esther Zondervan roept alle ondernemers contact op te nemen met de programmamanagers bij kennis- en innovatievragen en wensen om bij te dragen. Meer informatie: www.kia-ce.nl.
Actieagenda voor Provincie Noord-Holland
Dagvoorzitter (en tevens programmamanager KIA CE) Navied Tavakolly ging vervolgens het gesprek aan met Zita Pels, gedeputeerde van de Provincie Noord-Holland voor o.a. Circulaire economie. Ze geeft aan: “We hebben natuurlijk met elkaar afgesproken dat we in 2050 100% circulair zijn. Dus er is eigenlijk maar één toekomstbestendige economie en dat is de circulaire economie. En we willen ook in 2030 al halverwege zijn. Dat betekent dat we nog 8 jaar hebben. Dat is eigenlijk een heel korte tijd en dat beseffen we steeds meer met z’n allen”. Daarom is er ook een Actieagenda, waarin de provincie laat zien wat we de komende vijf jaar gaan doen om de transitie te versnellen, gemaakt voor Noord-Holland.
Ondernemers belangrijk!
In de actieagenda zijn drie focusgebieden opgenomen: ondernemers zijn enorm belangrijk. “Ondernemers zijn zo belangrijk, omdat ze producten maken of onderdeel zijn van een keten. En er zijn fantastische koplopers in onze regio, die laten zien dat het kan”. Wat betreft grondstofstromen is er gekozen voor een focus op biomassa & voedsel, bouwstromen, plastics en textiel. Deze producten worden in grote volumes in de regio bewerkt en gebruikt. Met circulair inkopen als derde pijler geeft de provincie zelf het goede voorbeeld en creëert het een circulaire vraag. Als gedeputeerde ben ik ook verantwoordelijk voor inkoop. We hebben dus ook een belangrijke opdracht gegeven aan onszelf dat wij ook zorgen dat we zelf zo circulair mogelijk inkopen”.
8 tot 20% circulair
Hoe circulair is de regio op dit moment, vroegen ondernemers in de chat zich af. Zita Pels: “Dat hangt een beetje af van het onderzoek en de focus. Verschillende onderzoeken geven verschillende percentages van 8 tot 20%. Als je alleen kijkt naar de recyclinggraad, dan is het beeld positief. Maar als je kijkt naar het gebruik van primaire grondstoffen t.o.v. circulaire, dan doen we het minder goed”.
Advies en programma’s in de regio
Bij de provincie kunnen ondernemers terecht voor advies. Zo is er het programma GO!-NH voor ondernemers met een idee, project of startup of scale up. Daarnaast is er ook een CIRCO Hub opgericht in de regio met Impact Hub, Noorderwind en Circulair West. Ook is er een fonds voor financiering, gericht op het mkb.
Samen kennis genereren en delen
Het stimuleren van de circulaire economie doet de Provincie niet alleen, benadrukt Zita Pels: “Dat doet de provincie zeker niet alleen! Overheid, ondernemers, kennisinstellingen: iedereen heeft een rol in het circulair maken van de economie. Hoe meer kennis we samen genereren en delen, hoe sneller de transitie zal gaan”. De netwerken uit de regio waren ook aanwezig in de persoon van Leon van Ast van Circulair West en Nico van Hoogdalem van Cirkelstad.
Circulair West: samenwerken en innovatie ten dienste van de ondernemer
Circulair West is door 6 bedrijven opgericht in hun zoektocht naar mogelijkheden om hun circulaire ambities te versnellen. De Coronacrisis was daarbij een trigger, geeft Leon van Ast, kwartiermaker van de stichting aan: “We werden ons door de perikelen bewust van de kwetsbaarheid van onze aarde, en ook van de beperkte maakbaarheid van onze logistieke systemen”. Bedrijven kunnen elkaar binnen Circulair West ontmoeten en inspireren om circulaire stappen met elkaar te gaan maken: “Dat is belangrijk, omdat gelijkgestemden elkaar niet alleen inspireren, maar ook samen projecten kunnen oppakken en meters kunnen maken richting circulaire ecosystemen en uiteindelijk de circulaire economie kunnen vormgeven. We willen samen voor duurzaam succes gaan. Dat vergt samenwerken in de keten, samen de schouders eronder zetten”
Circulair West gaat daarvoor concreet, met bedrijven, overheid en kennisinstellingen uit verschillende sectoren aan de slag in (inmiddels al 7) icoonprojecten. Uitgangspunt daarbij is dat Circulair West oplossingen die in een sector al verankerd zijn, in een andere sector introduceert. En ook: innovatie staat altijd ten dienste van de ondernemer. Waarbij winstgevende verdienmodellen altijd centraal staan. Dit doet Circulair West met drie strategische partners: Circulair Friesland, CIRCO en de Sustainable Development Goals van de VN. Voor 2022 staan verschillende CIRCO Tracks gepland, die draaien om textiel, bermgras, accu’s en restsystemen.
Materiaalstromen, menselijk gedrag, circulair bouwen en mobiliteit
De thema’s van Circulair West komen grotendeels overeen met de 3 innovatieprogramma’s van de KIA CE: materiaalstromen, menselijk gedrag, circulair bouwen en mobiliteit. Alle initiatieven hebben raakvlakken met een of meerdere van deze thema’s. Van Ast wil met Circulair West: “de circulaire transitie in een stroomversnelling brengen, door concreet aan de slag te gaan en te leren met elkaar wat werkt en niet werkt. En met initiatieven die succesvol zijn zo snel mogelijk op te schalen, zodat er ook bedrijfsmodellen kunnen ontstaan, die economisch kunnen slagen in de circulaire economie en tegelijkertijd ook kunnen concurreren met de lineaire economie, waarin ze actief zijn”.
Cirkelstad richt zich op de bouw
Nico van Hoogdalem sloot de rij op het podium namens de landelijke coöperatie Cirkelstad met 200 leden, waarin ook overheden zitten. Cirkelstad werkt sinds het ontstaan twee jaar geleden landelijk samen aan de opgave circulair bouwen, en organiseert zichzelf ook in regio’s om circulariteit verder te brengen. Een oproep aan het publiek en allen die op deze vrijdag niet aanwezig konden zijn, was: “Meld je bij C-Creators of Cirkelstad als je mee wilt doen met circulair ondernemen in de regio Noord-Holland!”
Met het ministerie van BZK is Cirkelstad bezig met de vraag: hoe gaan we circulair bouwen nu meten? En hoe krijgen we opdrachtgevers en -nemers zo ver om die vraag ook te gaan stellen aan de markt? Dat noemt Nico van Hoogdalem “het nieuwe normaal”, wat zich richt op bouwwet- en regelgeving, op haalbare en realistische presentatie binnen circulaire projecten en er wordt gekeken naar hoe de circulariteit in de projecten en in onze gebouwde omgeving kan worden gestimuleerd.
Nu zijn het vooral de grote gemeentes (G4) als opdrachtgevers en grote bouwbedrijven, RWS en het Rijksvastgoedbedrijf, die de nieuwe norm omarmen, ondersteund door TNO, TU Delft en andere kennisinstellingen. Want we moeten komen met een goed beredeneerde methodiek en een methodiek die voor iedereen haalbaar is. Gemeentes beginnen al circulair uit te vragen aan de markt. En grote bedrijven kunnen daar al aardig aan tegemoet komen. Maar het mkb heeft met allerlei eisen en normen nog niet eerder zo mee te maken gekregen. Circkelstad wil nu eenzelfde convenant als met de G4 en grote bouwers ook voor minder grote partijen: “Het Nieuwe Normaal voor het MKB” dus. En ook daar hoort een oproep bij: “Het mkb is heel belangrijk in de opgave om de gebouwde omgeving circulair te maken. Dus mkb, doe mee aan het Nieuwe Normaal voor het mkb en meld jezelf aan bij ons”.
Passie en energie
Alle partijen delen graag kennis en staan open voor contact met mkb om ondernemers verder te helpen. Daarbij moeten we ook de economische waarde niet uit het oog verliezen, wordt opgemerkt vanuit de ondernemers. Zita Pels: “Voor ons is de economische waarde logisch, want er is maar een toekomstbestendige economie en dat ís de circulaire economie! We presenteren vooral kansen voor ondernemers, maar we moeten ons ook bewust zijn van de realiteit als het gaat om andere regels en verplichtingen die gaan gelden, voor recyclaten bijvoorbeeld. Daar moet je als ondernemer wel klaar voor zijn. Je kunt maar beter zorgen dat als je straks economische waarde in je bedrijf wilt behouden en wilt groeien, dat je nu voorop gaat lopen. Want dan heb je een streepje voor op je concurrentie als die regels er straks gaan komen. Het mooie van vandaag is ook dat je ziet dat er heel veel passie is. Dat is ook een van de leukste dingen bij het werken aan deze transitie. Natuurlijk is het soms ook echt lastig, maar er komt ook zoveel energie los als je aansluit bij dit soort netwerken ”.
Innovatie nu starten
Esther Zondervan van de KIA CE reflecteert op de bijeenkomst met: “Het is ontzettend mooi dat de regionale initiateven er zijn, want het begint in de regio. En de circulaire economie begint ook met ondernemers. We moeten in de waardeketen echt samenwerken, iedereen is nodig: overheid, partijen die dat regionaal aanjagen, de KIA CE , de industrie en het mkb. Samen kunnen we het verschil maken! De KIA CE zal de komende tijd nog meer stakeholders aan elkaar verbinden en zo nodig ondernemers doorsturen naar juiste loket. Want we willen graag weten: waar zitten ondernemers nu mee? Daarbij dagen we ze uit om ook te denken over een aantal jaar, wat zijn vervolgvragen? Want daar moeten we de innovatie nu voor starten. Die 100% circulair in 2050 halen is echt een enorme uitdaging, en kansen voor de Nederlandse economie zijn er volop! ”.
Neem contact op met de KIA CE bij vragen of als u wilt meedoen aan het versnellen van de circulaire transitie.
- Circulaire grondstoffen en processen: zondervan@kia-ce.nl
- Ontwerpen voor Circulariteit: tavakolly@kia-ce.nl
- Vertrouwen, gedrag en acceptatie: volkers@kia-ce.nl
—
Aan de slag!
Na dit gesprek gingen deelnemen aan de slag in een van de online sessies:
- Ontwerpen voor Circulariteit: een kennismaking met de concrete CIRCO methodiek . De CIRCO methodiek biedt een ontwerpaanpak, waarmee je je circulaire waardepropositie (product, dienst, businessmodel) ontwerpt. Tijdens de CIRCO Track ontdek je samen met ketenpartners circulaire businesskansen en werk je je eigen case uit tot een concreet plan, dat op korte termijn realiseerbaar is voor je bedrijf. (Verzorgd door de CIRCO Hub Noord-Holland).
- Processen en materialen: een kennismaking met de cradle2cradle certificatie. Hoe onderscheid je je als bedrijf met een certificatie op het gebied van circulaire economie? (Verzorgd door Nikki Keldermanvan het Cradle to Cradle Products Institute)
- Gedrag, vertrouwen en acceptatie: de QuickScan Circulaire Businessmodellenontwikkeld in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Deze sessie werd verzorgd door Jan Jonker.